Şu kadarcık haset etmedim Şarlo´ya bile...
Nazım Hikmet
Çocukluğu yoksulluk içinde geçti. Tüm gülmece ustaları gibi. Aziz Nesin, Muzaffer İzgü gibi...
Şarlo, yani Charlie Chaplin. Fransızlar ona Şarlo demişler. Adı da öyle kalmış. Ve ona da yakışmış. Bizlerin Mehmet´e Memo, Süleyman´a Sülo dediğimiz gibi.
Pandomim, yalnızca jest ve mimiklerden oluşan, sözsüz bir sahne sanatıdır. Gülmece ya da trajik konuları işleyen uzun bir gösteridir. Müzik eşliğinde oyunun metni söylenir. Oyuncular konuyu davranışlarıyla canlandırır.
Şarlo, birçok işe girip çıkar. Sirkte çalışır. Gazete satar. Oyuncakçıda çalışır. Tiyatroda kısa bir rol alır. Tiyatro kapanınca işsiz kalır. Yaşamdaki en zor meslek olan işsizliği bir süre yürütür. Sonra bir cam atölyesinde iş bulur. Berberde çalışır falan.
Ağabeyi Sydney, oyunculuğu yeniden denemesi gerektiğini söyler. Birlikte "Tamirat" adlı bir skeç hazırlarlar. Bir evi boyayıp güzelleştirmek isterken her şeyi berbat eden iki beceriksiz boyacıyı oynarlar. Oyun, bir müzikholde sergilenir. Çok beğenilir. Londra´nın uzak mahallelerinden oyunu izlemeye gelenler olur.
Şarlo, sonunda kendini yakalamıştır. Oyunculukta ustalığını konuşturur. Tanınmaya başlar.
Neden Şarlo´dan söz ediyorum. Bugünlerde en çok gereksinim duyduğumuz şeyin Gülmece olduğunu düşünüyorum da ondan. Çünkü, toplumsal acıların ayyuka çıktığı bugünlerde en çok buna ihtiyaç duyarız. Aziz Nesin, gözyaşlarından damıtıp süzerek gülmeceye dönüştürür öykülerini. Diyeceğim, gülmecenin özünde derin acılar vardır. O gülütlerin altını kazırsanız hüzün çıkar.
Gülmece, topsuz tüfeksiz silahtır. O yüzden bugünlerde kafayı gülmeceye taktım. Şarlo, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet Rasim, Aziz Nesin, Nasreddin Hoca, Hacivat Karagöz, Meddah, Muzaffer İzgü, Rıfat Ilgaz, Ferhan Şensoy...
Şimdi yeniden Şarlo´ya gelelim. Gülmece ustası Şarlo da bütün büyük sanatçılar gibi kitaplara düşkündür. İşten kazandığı parayla bir daire kiralar. Ve durmadan ardı ardına okur. Charles Dickens, Shakespeare okur. Başka yazarları da okur. Banklarda yattığı, çöplükten yiyecek topladığı günleri de unutmaz.
Yedi yıl tiyatroda çalıştıktan sonra o ünlü sözsüz filmler ardı ardına gelir. Elinde bastonu ve melon şapkasıyla. Kapkara ceketi ve pantolonuyla...
Bugün çoluk, çocuk, genç, yaşlı tüm dertlerinizi unutun. Kendinize Şarlo´nun oynadığı bir film açıp seyredin.
Gülmece ile ilgili örnekler vereceğim yazılarımı sürdüreceğim...
