İzmir 9 Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Uluğ hocam:
" İzmir Körfezi` ndeki deprem etkinliğinde beni telaşlandıran konu, bölgede yapılan deniz sismik çalışmalarında önem verdiğimiz diri faylarımızın genelde kuzey-güney, kuzeydoğu-güneybatı yönelimleri olduğunun belirlenmesine karşın, bu depremin artçılarının aşağı yukarı doğu-batı doğrultusunda dizildiği olmuştur. Eğer bu artçılar, bildiğimiz bir fayın üzerinde meydana gelmiş olsa idi, bunu isimlendirmek kolay olacaktı. Ancak bunun böyle olmadığını görmekteyiz. Bunu şahsen ben şöyle değerlendiriyorum: Gerek bizim, gerekse başkalarının bölgede yapmış olduğu araştırmalarda böyle bir oluşum gözden kaçmış veya yeni oluşum meydana geliyor olabilir! Doğası gereği Jeoloji haritaları her yeni bir bulguda değişir, şekillenir. Bunlar hiçbir zaman kutsal metinler gibi değiştirilemez değildir! Hatırlarsanız 2003 Seferihisar-Urla depremlerinde de deprem etkinliği haritalarda diri fay olarak gösterilen yerde olmamıştı. Depremden sonra yapılan detay çalışmaları ile bölgenin jeolojisinde düzeltmeler yapıldı. Muhtemelen bu bölgede de bazı değişiklikler, düzeltmeler yapılabilir. Bunun için Karadeniz' deki bir araştırmaya giden enstitümüzR/V K Piri Reis araştırma gemisi ile arkadaşlarımız bölgede bir ön çalışma yapacaklar, sonra yollarına devam edeceklerdir. Gerek görülürse, daha sonra daha detaylı çalışmalar da yapılabilir.." diyor.
Prof. Dr. Atilla Uluğ hocam` ın İzmir` deki deprem etkinliği hakkındaki çok değerli gözlem ve değerlendirmelerine katılmamak mümkün değil. Gerçekten de bu tespit İzmir` de 7` nin üzerinde bir deprem riskinin mevcut olup olmadığı konusunda belirleyici bir öneme sahip niteliktedir.
İzmir` in tarihsel depremselliğine baktığımızda kayıtları iyi tutulmuş son büyük depremin 10 Temmuz 1668 meydana gelen, 19.000 kişinin yaşamını yitirmesine neden olan depremin yaptığı hasardan bir M> 7 depremi olduğunu anlıyoruz.
Antik Yunan medeniyetinde özel bir yeri olan İzmir` in çok çok iyi bilinen 3000 yıllık geçmiş tarihinde bu türden İzmir merkezli yıkıcı depremlerin sayısının çok fazla olduğu bilinen bir gerçektir.
Tek başına 1668 İzmir depremi bile yerbilimcilerin çoğunun her seferinde neredeyse söz birliği etmişçesine : " Ege` de graben rejimi hakimdir, grabenler eğim atımlı faylardır, eğim atımlı fayların maksimum deprem potansiyeli 6 magnitüdü geçemez dolayısı ile İzmir` de 6 büyüklüğünün üzerinde bir deprem olamaz" ezberini bozmaya yeterli olduğu açıktır.
2003 yılındaki Seferihisar-Urla deprem etkinliğinin ardından 2008 yılında İzmir Körfezi` nde R/V Koca Piri Reis araştırma gemisinin "İzmir Körfezi`nin 3 Boyutlu Sismik İncelenmesi Projesi" kapsamında, 9 Eylül Üniversitesi ve TUBİTAK adına ortaklaşa yapılan sismik yansıma çalışmaları sonucunda, İzmir Körfezi tabanında sayıları 12` yi bulan "eğim atımlı" yeni diri fay hatları keşfedilmiş olup İzmir Körfezi` nin diri fay haritası da böylece güncellenmişti.
Üstelik bu araştırma sırasında İzmir Körfezi` ndeki aktif fay hatlarında sismik hareketlilik gözlenmiş, araştırma süresince söz konusu fay hatları üzerinde çok sayıda depremler meydana gelmiş, fay hatlarından yoğun gaz ve sıvı çıkışları olduğu tespit edilmişti.
1 Mayıs 2012 tarihli 5,0 büyüklüğündeki İzmir Körfezi Depremi` nin odak derinliği 11,9 km. dir. Oysa bilindiği gibi grabenleri oluşturan "eğim atımlı normal faylar" yer kabuğunun 12 km. derinliklerine kadar kesemezler. Graben yapıların derinlikleri genelde 5 km. yi geçmez.
İzmir Körfezi depremi hiç de öyle Ege Bölgesi` ne özgü "eğim atımlı normal fay" depremi değil, tersine sağ yanal atımlı fay depremi. Yani bu depremin odak mekanizması 17 Ağustos 1999 Kocaeli Depremini üreten deprem türü ile aynı.
Bu da demek oluyor ki; 1 Mayıs 2012 tarihli 5,0 büyüklüğündeki deprem, İzmir Körfezi` nin tabanında yeni keşfedilen 12 adet "normal fay" dan hiçbirinin marifeti değil. Bu depremi üreten fay hattı Kuzey Anadolu Fayı` nı öykünen farklı bir fay hattı.
Peki bu depremi oluşturan fay hattı nerede? Diri fay haritalarında neden yok?
1 Mayıs 2012 tarihli 5,0 büyüklüğündeki İzmir Körfezi Depremi` ni üreten faylar yeryüzünde izini belli etmeyen, yani topoğrafyadan görünemeyen, Anadolu mini plakasını deltoid biçemli prandtl dilimlerine ayıran "Tersten Çalışan Doğrultu Atımlı Gizli Faylar" dan bir tanesidir. (*) Bu depremi üreten gizli fay İzmir Körfezi tabanından geçmektedir ve 7 den büyük deprem üretme potansiyeline sahiptir.
O halde artık hiç kimse ortaya çıkıp İzmir` de 7 büyüklüğünde bir deprem potansiyeli yoktur diyemez. Daha doğrusu dememesi gerekir. Çünkü, 1 Mayıs 2012 tarihli 5,0 büyüklüğündeki depremi üreten doğrultu atımlı fay, haritada USGS` nin yaptığı odak mekanizması çözümü ile ben buradayım diye adeta bas bas bağırmaktadır.
Prof. Dr. Atilla Uluğ hocamın çok güzel tespit ettiği gibi bu depremin artçıları, bilinen kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu normal fayların hiçbirinin üzerine değildir, doğu-batı doğrultulu "Tersten Çalışan Doğrultu Atımlı Gizli Fay Hattı" üzerinde adeta tespih taneleri gibi çizgisel bir dizilim arzetmektedir.
Yanlız benim kişisel kanaatime göre İzmir` deki bu doğrultu atımlı YENİ FAY HATTI , öyle gazetelerde söylendiği, yazılıp çizildiği gibi "YENİ BİR FAY HATTI " olmayıp milyonlaca yıldan beri İzmir civarında icra-i sanat eylemekteydi. (**) Eğer bu fay hattı yeni ise geçmişte İzmir` i yıkan depremlerden kimi sorumlu tutacağız? Öyle değil mi?
Bana göre bu fay yeni olmayıp, ancak yeni keşfedilmiş olmaktadır!
(*) Anadolu` nun prandtl şablonu biçeminde dilimlendiğini ilk defa ortaya atan Prof. Dr. Aykut Barka dır. Prof. Dr. Uğur Kaynak bu konuyu daha da geliştirmiştir.
(**) Bilirsiniz işte, fayların işlevi ölümcül depremler üretip üzerindeki, yakınındaki yapıları yıkıp, insan-hayvan ayırt etmeksizin tüm canlıları öldürmektir. Bu yüzden doğrultu atımlı faylar yeryüzünde bilinen en tehlikeli fay hatları olup katil fay diye anılırlar!
Bana göre bu fay yeni olmayıp, ancak yeni keşfedilmiş olmaktadır!
(*) Anadolu` nun prandtl şablonu biçeminde dilimlendiğini ilk defa ortaya atan Prof. Dr. Aykut Barka dır. Prof. Dr. Uğur Kaynak bu konuyu daha da geliştirmiştir.
