Son bir haftadır Girit Adası´ nın batısında meydana gelen depremlerin sayılarının ve oluş frekansının giderek artması dikkat çekici. Bu durumda Afrika ve Arabistan levhalarının Anadolu mini plakasına kuzeye doğru yaptığı baskının (ittirme-kaktırma hareketi) arttığı sonucunu çıkarabiliriz. Ege Denizi ve Akdeniz´ de meydana gelen depremlerin sayısının hızla artmaya başlaması Ege-Akdeniz deprem yoğunluğu eğrisinin eğiminden de açıkça görülmektedir.
Helen Yayı´ nda deprem sayısının hızla artmasının yanında bu depremlerin Girit Adası´ nın batı ucunda yoğunlaşması çok önemli ve sıradışı bir olay olup ivedilikle mercek altına alınıp izlenmesi gerekir. Helen Yayı´ na olası büyük magnitüdlü bir dalma-batma zonu depremi geliyor olabilir.
Afrika ve Arap plakaları, Avrasya plakasına yaptığı kuzey yönlü baskı hareketinin devinimini Carlsberg rifti´ nin ile Kızıldeniz riftinin açılmasından alır. Yalnız bu Carlsberg riftinin açılması olayı yaygın olarak bilinenin aksine sürekli bir hareket şekilde olmayıp düzensiz ve non-peryodiktir. Bu yüzden de Afrika ve Arap levhalarının Anadolu mini-plakasına uyguladığı baskı da düzenli bir baskı olmayıp dönemsel olarak bir artar bir azalır.
Bunun yanısıra 12 Mart 2016 tarihinde Muğla-Bozburun Açıklarında, 84,1 km. derinlikte meydana gelen 4,1 magnitüdlü derin deprem, Bozburun´ daki mağma odası sınırları içerisinde meydana gelmiş olup odak mekanizması çözümü ters fay vermiştir. Bunun anlamı Helen Yayı´ nın ardındaki Benioff-Wadati dalma-batma zonunun ısıl etkinlik artışı faaliyetleri içerisinde olduğudur. Bunun sonucu ise Girit dalma-batma zonunda volkanik bir etkinlik olasılığının ciddi ölçüde artmasıdır. Yani yakınlarda bu bölgede bir yanardağ patlaması yaşanırsa süpriz olmaz.
GİRİT´ TEKİ DEPREM YOĞUNLUĞUNUN KUZEY ANADOLU FAYI VE MARMARA´ YA ETKİSİ NE OLABİLİR?
Şimdi artık zurnanın zırt dediği yere gelmiş bulunuyoruz.
Girit Adası´ nın batısında deprem fırtınası başlamış ise, Afrika levhasının Anadolu mini plakasını ittirme-kaktırma hareketi hızlanmış ise bunun bize yansıması ne olur?
Eğer Girit´ te büyük magnitüdlü bir deprem olursa İstanbul´ da, Güney Marmara´ da yahut da Kuzey Anadolu Fayı üzerinde büyük bir deprem olur mu, olmaz mı?
AKDENİZ SİSMO-TEKTONİK SİSTEMİ´ NİN ÇALIŞMA ŞABLONU.
Akdeniz ve Ege Deniz´ nde meydana gelen depremlerin sayıları arttığında, Akdeniz-Ege deprem yoğunluğu eğrisinin eğimi yükseldiğinde, Kuzey Anadolu Fayı bir süre için kilitlenir. Kuzey Anadolu Fayı ( KAFz) üzerinde meydana gelen depremler geçici bir süre için azalır. Fakat bu süre içerisinde Kuzey Anadolu Fayı üzerindeki stres artışı devam eder ve bu gerilim bir süre sonra M>4 magnitüdlü depremler ile boşalmaya başlar. Akdeniz Sismo-tektonik Sitemi bu şekilde çalışır. 25 Aralık 2015 tarihinde Cebelitarık Boğazı girişinde meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki deprem Akdeniz Sismo-tektonik Sistemi´ nin çalışmaya başladığının sinyallerini vermişti. (*)
21 TEMMUZ 365 GİRİT DEPREMİ
Milattan sonra 365 yılında Girit Adası´ nda inanılmaz büyüklükte bir dalma-batma zonu depremi (M=8,5) meydana gelmiş. Bu depremin etkileri İsrail´ de, Sicilya´ da, Kuzey Afrika´d a ve İstanbul´ da yaşanmış. Bu olaya ?evrensel olay? denilmiş. Jeofizikçiler, sismologlar ve tarihçiler bu kadar büyük bir alanda depremlerin birbirini tetiklemesi imkansız bir olaydır diye yıllarca bu depremler arasında bir ilişki kurmaktan kaçındılar fakat 2000´ li yıllardan sonra bu depremleri yeniden inceleyip değerlendirdiler ve gördüler ki, Akdeniz Bölgesi´ nde birbirini tetikleyen onlarca büyük deprem sadece birkaç yıla sığmış, Deprem serisi önce Girit´ te başlamış, ardından birbirini tetikleyerek tüm Akdeniz bölgesini etkilemiş. Girit depremlerine, büyük yanardağ patlamaları ve Mısır´ ın İskenderiye sahillerinden, Sicilya´ ya kadar olan doğu Akdeniz sahillerini etkileyen tsunamileri eşlik etmiştir.
Milattan önce 1650 yılında Girit´ te çok büyük bir deprem yaşandığı bilinmektedir. Girit´ teki depremlerin tarihi milattan 3000 yıl öncelere kadar uzanır. Girit´ teki Minos ve Miken uygarlıkları bu mega depremler tarafından sona ermiştir.
En kötü senaryo : Akdeniz´ de Girit Adası´ nda büyük bir dalma-batma depremi. Aynı zamanda belki de volkanik bir hareketlenme.
Akdeniz-Ege´ deki dalma-batma zonu depremleri sonucunda, Afrika Plakası Anadolu Plakasına daha fazla yüklenmeye başlaması ile kuzeye doğru olan baskı/sıkışmanın artması sonucu Muğla Bozburun´ da deniz tabanında volkanik bir hareketlenme. Fethiye Transform Fayı üzerinde M>6,5 doğrultu atımlı fay depremi. Doğu Marmara Depremi (Beklenen İstanbul Depremi).Güney kol depremleri?
Kısacası; Helen yayı gerilirse, Kuzey Anadolu Fayı hapşırmaya başlar, Marmara Fayı nezle olur. Sonuç malum.
---------------------------------------------------------------
(*) Cebelitarık Boğazı´ ndaki 6,3 magnitüdlü deprem neyin habercisi? başlıklı yazımda: "Cebelitarık depremi sistemin en batısındaki depremdir. Akdeniz´ in hareketleneceği depremlerin Cebelitarik boğazından içeri girmeye başlaması ile anlaşılır, Cebelitarık´ tan başlayıp İran´ ın Hürmüz Boğazı´ na kadar uzanan çok büyük bir coğrafi bölgede yaşayan herkesi çok yakından ilgilendirir. Çünkü Cebelitarık Deprem´ i Akdeniz Sismo-tektonik Sisteminin çalışmaya başladığını gösterir. Sistem güney-batıdan kuzey-doğuya doğru tıpkı bir solucanın toprak içerisinde ilerlemesi gibi bir sıkıştırma-sürüklenme işlevi ile çalışır" diye yazmıştım.
